Canodd Guto gywydd gofyn saeled i Wiliam Rodn ar ran Dafydd Bromffild (cerdd 73). Ni ddaethpwyd o hyd i unrhyw gerddi eraill iddo.

Achres
Er na cheir unrhyw wybodaeth achyddol am Wiliam yn y cywydd a ganodd Guto iddo, diogelwyd ei ach yn y llawysgrifau. Seiliwyd yr achres isod ar WG2 ‘Roydon’ a HPF iii: 111–12.

Achres Wiliam Rodn o Holt

Ei yrfa
Gelwir Wiliam yn rhysyfwr gan Guto (73.17), a cheir gwybodaeth i’r un perwyl yn llaw Gruffudd Hiraethog yn adran achyddol Pen 135 (1556–64): wilem resysyver koch (td. 98), wiliam Rodyn resyver koch (td. 121), Wiliam Rodyn y rresyvwr koch (td. 140).

Manylir ar yr wybodaeth honno gan Peter Ellis yn BL 28033 (c.1625–37) sy’n cyfeirio ato fel William Roydon Rec^r of Bromfield (f. 61^v). Ac mae’n debygol, hefyd, mai’r un gŵr yw’r ‘William Roydon’ a enwir yn HPF iii: 114 fel ‘Collector Antiquaru’ Eschet de Englefeld, 24 Henry VI’ (sef 1445–6) ac yn ‘Eschetor, 25 et 38 Henry VI’ (sef 1446–7 ac 1459–60).

Y tebyg yw mai ef hefyd yw’r Will’ms Rodon a enwir yn feichiad i’w frawd, Thom’ Rodon, mewn dogfen gyfreithiol a luniwyd yn Holt ar y dydd Llun cyntaf wedi gŵyl Luc Sant yn ystod seithfed blwyddyn teyrnasiad Edward IV, sef 19 Hydref 1467 (Dienw 1846: 337, ond sylwer bod y flwyddyn yn anghywir yno; HPF ii: 84). Er nad yw’n gwbl eglur ar hyn o bryd beth yn union a nodir yn y ddogfen honno, ymddengys yr enwir Dafydd Bromffild, sef y gŵr y canodd Guto gywydd gofyn i Wiliam ar ei ran, ynghyd â Wiliam Hanmer, Siôn Eutun, Edward ap Madog, Hywel ab Ieuan ap Gruffudd a Morgan ap Dafydd ap Madog, mewn cyswllt â chynnal gwŷr arfog ym Maelor Gymraeg.

Cyfeirir at dad Wiliam, Richard Rodn, yn HPF i: 392: ‘In 1442, Richard Roydon, of Kent, the ancestor of the Roydons of Is y Coed, is said to have come into Bromfield with the Commissioners of Lord Abergavenny, lord of the moiety of Bromfield, 20th Henry VI’ (gw. hefyd HPF iii: 111; BL 28033, 61^v). Teulu o fewnfudwyr oedd y Rodniaid felly, a gellir eu hychwanegu at deuluoedd estron eraill (megis y Salbrïaid) a fu’n noddwyr blaenllaw i feirdd yn y Gogledd-ddwyrain yn ystod y bymthegfed ganrif a’r unfed ganrif ar bymtheg.

Dylid gwahaniaethu rhwng Wiliam Rodn ap Richard Rodn a’i nai, Syr Wiliam Rodn ap Huw Rodn, a fu’n berson eglwys Gresffordd (HPF iii: 112; CPR 1476–85, 19). Dywed Thomas (1908–13, iii: 254) fod Syr Wiliam yn ‘sinecure rector’ yno yn 1476, ond person ydoedd yn ôl CPR, a’r tebyg yw bod ei alw’n rheithor yn gamarweiniol gan na ddefnyddid y gair hwnnw tan y bedwaredd ganrif ar bymtheg (GPC 3053 d.g. rheithor). Mae’n debygol hefyd mai ei ŵyr, Wiliam Rodn ap Siôn Rodn, a enwir mewn stent a wnaed yn arglwyddiaeth Bromffild ac Iâl yn 1508 (Palmer and Owen 1910: 217).

Llyfryddiaeth
Dienw (1846), ‘Proceedings’, Arch Camb 2: 147–52, 210–15, 335–8
Palmer, A.N. and Owen, E. (1910), A History of Ancient Tenures of Land in North Wales and the Marches (second ed., Wrexham)
Thomas, D.R. (1908–13), The History of the Diocese of St. Asaph (3 vols., Oswestry)